Zasiłek opiekuńczy to świadczenie przysługujące osobom ubezpieczonym w ZUS, będące wsparciem finansowym dla osób, które nie mogą wykonywać pracy z powodu opieki nad dzieckiem bądź z powodu opieki nad chorym członkiem rodziny.
Zasady przyznawania zasiłków opiekuńczych mogą wydawać się złożone, przepisy dokładnie regulują te kwestie, wskazując także istotne wyjątki. Pierwszym, o czym musimy pamiętać, jest to, że zasiłek ten przysługuje komuś, kto:
- jest objęty ubezpieczeniem chorobowym;
- osobiście zajmuje się opieką nad dzieckiem lub chorym krewnym;
- jest jedyną osobą, która może zapewnić opiekę (choć istnieją tu wyjątki);
- z powodu opieki nie może wykonywać pracy zarobkowej.
To najbardziej podstawowe informacje dotyczące tego uprawnienia. Warto poznać szczegóły, określające warunki przyznania zasiłku.
Komu przysługuje zasiłek opiekuńczy?
Podstawowym kryterium jest objęcie ubezpieczeniem. Zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, należącej do spółdzielni rolniczej lub produkcyjnej, zaangażowanych na podstawie umowy cywilnoprawnej, agencyjnej lub uaktywniającej. W przypadku osób samodzielnie opłacających składki, istotny jest także brak zadłużenia. ZUS może przyznać takie świadczenie, jeśli zadłużenie nie przekroczy wysokości 1 % minimalnego wynagrodzenia.
Co do ogólnej zasady, jeśli we wspólnym gospodarstwie domowym przebywa inna osoba, która może opiekować się dzieckiem lub chorym członkiem rodziny, zasiłek nie przysługuje – za wyjątkiem opieki nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat. Jednakże, w myśl przepisów, za osoby niezdolne do opieki uważa się:
- osobę całkowicie niezdolną do pracy;
- osobę chorą;
- osobę podeszłą, niezdolną do opieki wskutek uwarunkowań fizycznych lub psychicznych;
- osobę prowadzącą działalność gospodarczą lub gospodarstwo rolne;
- należącą do tego samego gospodarstwa, niezobowiązaną do opieki przez prawo i odmawiającą zapewnienia takiej opieki.
Świadczenie przysługuje:
- w przypadku opieki nad chorym dzieckiem do 2 roku życia;
- w związku z opieką nad dzieckiem, gdy chory jest partner lub krewny zapewniający taką opiekę;
- w związku z porodem, kiedy opiekę nad dzieckiem zapewniała matka;
- niezapowiedzianego zamknięcia instytucji wychowawczo-edukacyjnej;
- konieczności izolacji dziecka podejrzewanego o chorobę zakaźną.
Dzieckiem jest w tym kontekście także dziecko małżonka osoby ubezpieczonej, dziecko przysposobione, przyjęte na utrzymanie i wychowanie. Za członka rodziny uważany jest:
- małżonek/małżonka/rodzic dziecka;
- rodzice ubezpieczonego, macocha i ojczym;
- rodzeństwo, dziadkowie i teściowie ubezpieczonego;
- dzieci żyjące w ramach tego samego gospodarstwa domowego.
Pracownikowi nie przysługuje zasiłek opiekuńczy, jeśli w okresie opieki zachował prawo do wynagrodzenia. Dodatkowo, zasiłku opiekuńczego nie otrzymają pracownicy przebywający na urlopie bezpłatnym lub wychowawczym.
Czas trwania i wysokość zasiłku opiekuńczego
W przypadku sprawowania opieki nad dzieckiem do 14. roku życia, zasiłek opiekuńczy wypłacany jest przez okres sprawowania opieki, nieprzekraczający 60 dni w roku kalendarzowym. Natomiast w sytuacji sprawowania opieki nad innym członkiem rodziny bądź dzieckiem, które ukończyło 14 lat, zasiłek przysługuje przez okres do 14 dni w roku kalendarzowym. Zasiłek opiekuńczy wypłacany jest łącznie na opiekę nad dziećmi oraz innymi członkami rodziny przez okres nieprzekraczający 60 dni w roku kalendarzowym.
Zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku oraz jest wypłacany bez okresu wyczekiwania. Przysługuje za każdy dzień sprawowanej opieki, w tym także za dni ustawowo wolne od pracy. Na podstawę zasiłku składa się przeciętny miesięczny przychód z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc choroby, pomniejszony o składki społeczne, czyli o 13,71%.
