Bez pracowniczych badań lekarskich pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy na danym stanowisku. Warto pamiętać: każdy pracownik musi posiadać aktualne orzeczenie lekarskie dopuszczające do świadczenia pracy.
Pracownicze badania lekarskie to badania przeprowadzane przez lekarza medycyny pracy, które mają na celu ocenę zdrowia pracownika w kontekście jego wykonywanej pracy. Przeprowadza się je w celu ochrony zdrowia i życia pracowników oraz zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy. Każdy pracownik ma obowiązek posiadać aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do podjęcia pracy na danym stanowisku.
W skład pracowniczych badań lekarskich wchodzą między innymi badania okulistyczne, audiometryczne, neurologiczne, kardiologiczne, a także badania laboratoryjne (np. morfologia krwi, badania moczu), które pozwalają na wykrycie chorób ukrytych, które mogą wpłynąć na zdolność pracownika do wykonywania pracy.
Obszar przeprowadzonych badań zależy od warunków i branży zatrudnienia. Wyniki pracowniczych badań pozwalają pracodawcy na podjęcie odpowiednich działań w celu ochrony zdrowia i życia pracowników, takich jak dostosowanie stanowiska pracy do stanu zdrowia pracownika, udzielanie szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, a także podejmowanie działań profilaktycznych, które mają na celu zapobieganie rozwojowi chorób zawodowych.
Obowiązki pracodawcy a badania okresowe
Zgodnie z Kodeksem Pracy, pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy, a także do przeprowadzania badań lekarskich pracowników przed dopuszczeniem ich do pracy. W zależności od rodzaju pracy i stanowiska, pracownik może być zobowiązany do odbycia różnego rodzaju badań lekarskich przed rozpoczęciem pracy.
W praktyce oznacza to, że pracownik nie może rozpocząć pracy bez przeprowadzenia badań lekarskich, jeśli takie są wymagane dla jego stanowiska pracy. Pracodawca ma obowiązek zapewnić przeprowadzenie badań lekarskich przed zatrudnieniem oraz w określonych odstępach czasu. Badania wykonywane są na koszt pracodawcy łącznie z kosztami podróży niezbędnymi dla ich przeprowadzenia. Badania wykonywane są na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę. Według art. 283 kodeksu pracy niedopełnienie tego obowiązku przez pracodawcę może skutkować nałożeniem kary grzywny, która waha się od 1000 zł do 30 000 zł.
Rodzaje pracowniczych badań lekarskich
Istnieją różne rodzaje badań lekarskich, które pracownik może być zobowiązany odbyć przed rozpoczęciem pracy, w trakcie zatrudnienia lub na wniosek pracownika po jej zakończeniu:
- Badania wstępne – przeprowadzane przed rozpoczęciem pracy i mające na celu ustalenie czy kandydat na stanowisko pracy jest zdolny fizycznie i psychicznie do wykonywania obowiązków związanych z danym stanowiskiem.
- Badania okresowe – przeprowadzane w trakcie zatrudnienia, zwykle co roku lub co dwa lata, w celu oceny stanu zdrowia pracownika oraz potencjalnych zagrożeń zdrowotnych wynikających z wykonywania pracy.
- Badania kontrolne – przeprowadzane po powrocie pracownika do pracy po nieobecności z powodu choroby lub urazu trwających dłużej niż 30 dni. Mają na celu upewnić pracodawcę, że pracownik jest zdolny do wykonywania swoich obowiązków.
- Badania końcowe, profilaktyczne – przeprowadzane w ramach działań profilaktycznych, które mają na celu zapobieganie chorobom zawodowym oraz poprawę jakości życia pracowników.
Każde badanie jest zakończone wydaniem orzeczenia lekarskiego w dwóch egzemplarzach, dla pracodawcy, który umieszcza orzeczenie w aktach osobowych zatrudnionego, i dla pracownika. Stwierdza ono istnienie bądź brak przeciwwskazań do świadczenia pracy w określonych warunkach. Może zawierać również zalecenia lekarskie dotyczące pracy oraz ewentualne ograniczenia, jakie należy wprowadzić w celu zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy.
