Czym są Pracownicze Plany Kapitałowe? Kto nie musi wprowadzać ich w swojej firmie? Jakie niesie obowiązki dla pracodawcy? Odpowiadamy na najczęstsze pytania dotyczące PPK i obowiązków wprowadzających je firm.
Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) to dobrowolny program długookresowego oszczędzania na emeryturę, zakładający, że w oszczędzaniu uczestnika partycypuje również pracodawca oraz państwo. Został wprowadzony mocą ustawy o pracowniczych planach kapitałowych z dnia 4 października 2018 roku (Dz.U.2024.427). Niektóre firmy zaczęły je wprowadzać już w 2019 roku. Harmonogram wdrażania PPK był uzależniony od wielkości przedsiębiorstwa, mierzonej liczbą zatrudnionych pracowników. Najpierw program ten został uruchomiony w dużych firmach, a od 2021 roku zaczął obejmować również przedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 20 osób.
Środki zgromadzone na rachunku PPK stanowią prywatną własność uczestnika programu i podlegają dziedziczeniu. Każda osoba zatrudniona, która podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym oraz jest w wieku od 18 do 55 lat, jest automatycznie zapisywana do programu. Wyjątek stanowi sytuacja, kiedy dana osoba sama zrezygnuje z wpłat do PPK.
Wysokość wpłat na PPK
O wysokości wpłat decyduje zarówno pracownik, jak i pracodawca. Wpłaty dzielą się na podstawowe oraz dobrowolne, a podstawą ich wyliczenia jest zawsze wynagrodzenie brutto. Składki wpłacane na rachunek PPK składają się z trzech elementów:
- składka pracownika. Standardowo wynosi 2% wynagrodzenia brutto, z możliwością jej powiększenia do maksymalnie 4%. W wyjątkowych sytuacjach, jeśli wynagrodzenie pracownika nie przekracza 120% minimalnego wynagrodzenia, składkę można obniżyć o 0,5%,
- składka pracodawcy. Wynosi 1,5% wynagrodzenia brutto, z ewentualnym jej zwiększeniem do maksymalnie 4%,
- dopłata państwa. Wpłata powitalna w wysokości 250 zł jednorazowo oraz roczna dopłata w wysokości 240 zł, o ile pracownik nie zrezygnował z programu i spełnia ustalone warunki.
Pracownicy mają możliwość wypłaty zgromadzonych środków w dowolnym momencie. W takim przypadku otrzymają 100% wniesionych przez siebie wpłat oraz 70% wpłat pracodawcy. Natomiast pozostałe 30% przekazywane jest do ZUS w formie składki emerytalnej.
Obowiązki przedsiębiorcy w związku z PPK
Przedsiębiorca zatrudniający przynajmniej jedną osobę w wieku od 18 do 55 lat i obowiązkowo podlegającą ubezpieczeniom emerytalno-rentowym ma obowiązek zawrzeć umowę o zarządzanie PPK. Następnie ma zawrzeć umowę o prowadzenie PPK dla konkretnego pracownika, o ile nie złożył on deklaracji rezygnacji z programu. Co istotne, pracownicy w wieku od 55 do 70 lat mogą przystąpić do PPK na własny wniosek.
Pracodawca w porozumieniu z pracownikami dokonuje wyboru instytucji finansowej, z którą zawiera umowę o zarządzanie PPK. Natomiast umowę o prowadzenie PPK na rzecz danego pracownika powinien zawrzeć nie wcześniej niż po upływie 14 dni od zatrudnienia oraz nie później niż do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym minął termin 3 miesięcy zatrudnienia.
Obowiązkiem pracodawcy jest również kontrola prawidłowości oraz terminowości dokonywanych wpłat na PPK. Przedsiębiorca jest odpowiedzialny za prowadzenie ewidencji uczestników oraz dokumentacji dotyczącej wpłat i zmian w programie, a także za systematyczne aktualizowanie danych pracowników. Musi również dostarczać instytucji finansowej niezbędnych informacji odnośnie uczestników PPK i odpowiadać na pytania pracowników dot. PPK.
Kto nie ma obowiązku wdrażania PPK?
Z zawarcia umowy o zarządzanie PPK mogą zrezygnować:
- przedsiębiorcy posiadający status mikroprzedsiębiorcy, zgodnie z definicją wskazaną w ustawie Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236.), których wszyscy pracownicy złożyli deklarację rezygnacji z wpłat do PPK;
- podmioty zatrudniające, prowadzące Pracownicze Programy Emerytalne (PPE) i odprowadzające składki podstawowe w wysokości co najmniej 3,5% wynagrodzenia brutto dla minimum 25% pracowników. Jeżeli przedsiębiorca wstrzyma wpłatę składek do PPE na okres dłuższy niż 90 dni, ma obowiązek zawrzeć umowę o zarządzanie PPK.
Przedsiębiorca, który nie ma możliwości skorzystania z powyższych zwolnień, a nie zawrze w terminie umowy o zarządzanie PPK, podlega karze administracyjnej do 1,5% całego funduszu wynagrodzeń za poprzedni rok obrotowy. Natomiast karze grzywny w wysokości od 1000 do 1 000 000 PLN podlega pracodawca, który nie zawrze umowy o prowadzenie PPK bądź nie będzie dokonywał terminowych wpłat.
Wypłata środków z PPK
Wypłata środków z Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK) jest uwarunkowana przede wszystkim wiekiem oraz potrzebami uczestników programu. Po ukończeniu 60. roku życia uczestnik może rozpocząć wypłatę zgromadzonych funduszy. Podstawowy wariant polega na wypłacie 25% środków jednorazowo, a pozostałe 75% w minimum 120 ratach miesięcznych. Takie rozwiązanie ma na celu systematyczne uzupełnianie dochodów emerytalnych bez obciążenia podatkiem dochodowym.
W niektórych przypadkach możliwa jest wcześniejsza wypłata środków. Uczestnik programu może wypłacić 100% zgromadzonych oszczędności na pokrycie kosztów leczenia w przypadku bardzo poważnej choroby. Kolejną opcją jest wypłata do 100% środków na wkład własny przy zakupie pierwszego mieszkania bądź domu, z obowiązkiem zwrotu w ciągu 15 lat. Warto zaznaczyć, że wcześniejsze wypłaty środków podlegają opodatkowaniu oraz potrąceniu części wpłat pochodzących od państwa oraz pracodawcy.
Pracownicze Plany Kapitałowe mają zapewniać pracownikom bezpieczeństwo finansowe na dalsze lata życia. Program pozwala na systematyczne oszczędzanie na emeryturę, w czym oprócz pracownika uczestniczą również pracodawca oraz państwo. Środki zgromadzone na rachunkach PPK podlegają dziedziczeniu, więc zaoszczędzone pieniądze nie przepadają – przechodzą na bliskich. Dodatkowo gromadzenie oszczędności w profesjonalnych instytucjach finansowych pozwala osiągnąć wyższe zyski niż w przypadku tradycyjnych form inwestowania.
Planujesz zatrudnienie pracowników w swojej firmie i nie wiesz, czy musisz wdrożyć PPK? Napisz do nas!
