Czym jest bilans? Jakie są jego elementy, rodzaje i kogo prawo zobowiązuje do jego przygotowania? Na te i inne pytania odpowiadamy w ramach kolejnej odsłony naszego praktycznego wprowadzenia.
Bilans to obowiązkowy element sprawozdania finansowego, jest zestawieniem aktywów i pasywów jednostki, sporządzanym na dany dzień na początku i na końcu okresu sprawozdawczego, w każdej jednostce prowadzącej pełną księgowość. Jego istotę oddaje etymologia, łac. bilanx to waga szalowa, bilans polega więc na „zważeniu” wszystkich aktywów i pasywów, w sposób sprawdzalny, ciągły, przejrzysty i zgodny z normami prawa. Jako, że jest to „wagą” konkretnej jednostki w konkretnej chwili, aktywa muszą równać się pasywom. W praktyce: istnieje określony majątek, który został jakoś sfinansowany.
Bilans powinien zawierać:
- nazwę i adres jednostki;
- sformułowanie „bilans” (w międzynarodowych standardach rachunkowości bilans to statement of financial position;
- moment bilansowy, czyli dzień, na który sporządzono dokument;
- nazwy i zawartości wszystkich aktywów i pasywów;
- sumę aktywów i pasywów (i równowagę bilansową);
- podpisy osób odpowiedzialnych za gospodarkę finansową;
- datę i miejsce sporządzenia.
Układ bilansu
Zasady tworzenia bilansu zostały ściśle określone w ustawie o rachunkowości, jak i w międzynarodowych standardach sprawozdawczości finansowej (MSSF). Aktywa dzielą się między innymi na:
- aktywa trwałe (wartości niematerialne i prawne, aktywa rzeczowe, należności długoterminowe, długoterminowe rozliczenia międzyokresowe);
- aktywa obrotowe (zapasy, należności krótkoterminowe, inwestycje krótkoterminowe, krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe);
- należne wpłaty na kapitał (fundusz) podstawowy;
- udziały (akcje) własne.
Natomiast na pasywa składają się:
- kapitał (fundusz) własny (kapitał podstawowy, kapitał zapasowy, kapitał z aktualizacji wyceny, pozostałe kapitały rezerwowe, zysk (strata) z lat ubiegłych, zysk (strata) netto, odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego);
- zobowiązania oraz rezerwy na zobowiązania (rezerwy na zobowiązania, zobowiązania długoterminowe, zobowiązania krótkoterminowe, rozliczenia międzyokresowe).
Analiza bilansu
Analiza bilansu pomaga określić rzeczywistą kondycję finansową przedsiębiorstwa. Dzięki niej możliwe jest uzyskanie informacji np. o płynności finansowej przedsiębiorstwa czy dokonywanych przez niego inwestycjach. Analiza bilansu obejmuje głównie analizę poziomą, analizę pionową oraz analizę pionowo – poziomą.
- Analiza pozioma polega na badaniu dynamiki poszczególnych składników bilansu. Wykorzystuje się wtedy najczęściej dane z początku i końca roku obrotowego.
- Analiza pionowa bilansu bada jego strukturę. Ustala się wówczas udział poszczególnych składników bilansu w ogólnej sumie aktywów i pasywów.
- Analiza pionowo – pozioma skupia się na łącznym badaniu struktury aktywów i pasywów oraz ich wzajemnych powiązań.
Dlaczego bilans jest tak istotny? Ukazuje on wielkość podmiotu i źródła finansowania, informacje dotyczące kapitału własnego, majątku, zysków i zobowiązań – od kredytów przez należności po składki i podatki. Na jego podstawie wyciągnąć można wnioski dotyczące efektywności zarządzania podmiotem, to źródło ważnych informacji dla zarządu, wspólników, rady nadzorczej, akcjonariuszy, pracowników i wierzycieli, potencjalnych kontrahentów, inwestorów i klientów, aż po organy państwa.
